Hawrawp Pui (Capital Letter)

Lehkha Zir Hlek Ang U Hmiang

Hawrawppui

Hawrawppui Hmannate

1. Hming Bik Nei Zawng Zawngah: Pathian, Mihring, ui, bawng, zawhte, school, building, veng, khua, state/division, ram, lehkhabu, department/company leh an lirthei, elements, heti ang, hming bik nei, mi dang leh thil danga hman ve theih loh ang chi hi chu an hming thumal tina a hawrawp bul ber zel hi hawrawppuiin ziah tur a ni tlangpui a. (Entirna: Pathian (Awma, Chungnungbera, Jehova), Isua (Krista, Messia, Chhandamtu, Immanuela), Lalpa, Maruata, Pabuanga, Nuseni, Kiki-i, Helen Lowry School, Muanna Run, Tuikual, Aizawl, Mizoram, India, Holy Bible, Kristian Hla Bu, Power & Electricity, Hmingliani Bakery, Oxygen)
   
2. Lamtawi Ṭhenkhatah: Thil hming lamtawi ṭhenkhat pawh hi hawrawppuia ziah a ni bawk ṭhin a.  Hming hmaa an nihna lamtawiah te pawh hawrawp pui dah ṭhin a ni. (Entirna: B.A., M.A., Ph.D, YMA, MZP, Dr. Biakchhawna, Rev. Hmingliana, Nl. Ṭhuami, Tv. Liankhuma)
3. Ni leh Thla Hmingah: Chawlhkar ni hming leh thla hmingah hawrawp puia bul ṭan zel tur a ni. (Entirna: Thawhṭan, Vau thla)
4. Hla leh Thuchham-ah: Hla leh thuchham tlar tin bul ṭannaah hawrawp pui hman tur a ni.
   (Entirna: Ui note mawi leh ṭha tak chu,
                  A hming ka han hrilh ang che,
                  Vẽn Thíam Hûaisena;
                  Úi fing leh hman tlàk tak chu.)
5. Mi Thu Sawi Sawi Chhawnnaah: Mi thusawi kan sawi chhawnin, sawi hawnna ( “ ) hnu chiaha hawrawp hi hawrawp puiin ziah tur a ni. (Entirna: Arpuisenté chùan, “Buh hi tuin nge tuh ang?” a ti a.)
6. Ṭawngkam bul ṭannaah: Ṭawngkam (sentence) bul ṭanna hawrawp, Tawpna (full stop) dawta hawrawp hmasa ber kha hawrawp puia ziah bawk tur a ni. (Entirna: Arpuisenté chuan, “Tuin nge chaw chhum ang?” a ti a.  Zawhté chùan, “Kei chùan ka chhum lo vang,” a ti a.  Vatâwk chuan, “Kei pawhin le,” a ti a.  Ui chuan, “Kei pawhin le,” a ti a.  Arpuisenté chuan, “Keiman ka chhum ang e,” a ti a.)
7. Thupui Ṭhenkhatah: Hla thupui te, thu ziah thupui te, banner tar thupui te, inkhawmpuia stage hnunga a thupui tar te. (Entirna: Isuan Naupangte A Hmangaih, Naupangte Hnena Thuchah, Little Diamond Academy Excursion Team, Tho La Eng Rawh)
8. Lirthei Nihna: Lirthei hma darthlalangah te, a bangah te, a chung lamah te, lirthei nihna an ziahin hawrawp pui an hmang bawk ṭhin. (Entirna: Aizawl City Bus, AMBULANCE, LUNGLEI TAXI)
   
9. Lirthei Number: Lirthei number-ah hawrawp an telhin hawrawp pui an hmang ṭhin. (Entirna: MZ 01 R-1234)
   

Kibàwt Hmanga Hawrawppuia Chhut Dan

Thu kan ziahin, a kar-ah hawrawppui pahnih khat chauh kan chhut duh chuan hawrawppui kan chhut dawn apiangin, keyboard-a ⬆️ kha vawi khat han khawih zeuh zel ila, hawrawppuiin a chhut theih zel mai ṭhin.

Hawrawppui hlir, hawrawp intlar tam ve deuh kan chhut duh chuan ⬆️ hi rei ve deuh (seken 1 vel) han hmet vang vang ila, ⬆️ hmeh zel ngai lovin hawrawppui hlirin a lo inziak par par thei ang. Hawrawptea kan ziah leh duh hunah ⬆️ kha khawih leh zeuh mai tur a ni.
⬆️ chu keyboard-ah khan a vei lam hnuai lamah khan a awm ṭhin. Kompiutar kibawt ang, kibawt lianah chuan vei leh ding-ah a awm ve ve ṭhin.

A dang pawh hriat tur a la tam a, duhtawk rih phawt ila. A ṭhahnem ngai deuh chuan kan lo sawiin kan lo thawh ve zel mai dawn nia.

Lehkha ziah nuam vek u le.

Inzilh leh Infuih - Zilhna leh Fuihna

Thufing tawi hi a ṭha khawp mai a, amaherawhchu thu tawi te ang chi hi chu, lo la kawi deuh leh uar deuh duh tana dik lo deuha ngaih theih leh sawifiah theih a ni ve fo a.

"Zilh tur, inzilhhau a ṭha," han tih mai pawh hi - chin nei, awm leh mawi tawk awm, tih dan kawng kalhmang thiam ngai tak te a ni a. Thinchhe deuh, sual deuh, tihtauh hrat deuh, rilru puitling nei lo mi an lo nih phei chuan, leh an mood fuh loh lai te a nih chuan, fimkhur ngai em em mai a ni.

Isuan, "Ui hnenahte thil thianghlim chu pe suh u; vawk hmaahte in tuikeplungte paih hek suh u, an chil chhe hlauh ang a, tin, hawiin an tai thler dah ang che u," a tih ang te pawh hi thil awm thei a ni a. Thil ṭha deuh (zilhna ṭha deuh) pawh hi, kan zilh tumate khan an lo zir ngang loh chuan, "vawk hmaa tuikeplung paih" ang lek a ni thei tlat mai a ni.

A zilh tur kha eng ang ngaihdan nei nge? Eng nge a dinhmun? A dinhmunah kan ding ve chhin tawh em? A rilru puitlin dan eng ang nge? A zilh tumna hi a dik ngei em? A zilhtu chu a mi zahzawng leh ngaihsanzawng a ni em? Nge a lo haw ru hlur zawk? A zilhtu tur chu zilh dan / fuih dan thiam, mi tiphur tura sawi thiam a ni em? etc. chi hrang hrang pawimawh tak tak a awm a.

Naupang te te thleng hian faka fuih phur chi deuh te, tlema han sawi ṭhaih deuh ngai te (thil thleng thei ni si-ah), an awm a.

Zilh ngun leh lutuk pawh hi ninawm leh hneawm, rilru tithlep thei a ni ve tlat a, a awm tawk hriat tur a ni. A ṭha zawk takah chuan - fak anga lang, anmahni tiphur si, an insiam ṭhatna tur hriat chhuahtir tawk si-a sawi dan te hi a awm a, a ṭha em em bawk a ni.

An awm ang ang, ngawi renga en liam mai mai erawh chu a ṭha hauh si lo. Kan zilh hun pawhin, anmahni kan duhsakna te, kan hmangaihna te a lang tur a ni. Hauhna leh anmahni thiam loh va chantir vak vakna lam leh, thinrim aw-kâ-a hauh tun tun aiin, fakna an neihna lai fak a, tihhlim phawt a, an hriat chhuah thiam theih tur tawk tea faknaah khan tihtel thiam a pawimawh.

Zilh tih leh hau (hrawk, vin, thinur hrikthlak, an rilru na vawng vawnga siam tum) tih hi a inang lo va. Zilh emaw kan intih lai hian, zahngaihna tel lovin kan lo sawisa hrep zawk a lo ni thei tlat a ni.

Zilhhauna hi a tuartu tan chuan a na hmâ bik a, tawrh dan kan lo thiam loh phei chuan tawrh dan tur tawk aiin kan lo tuar na mah mah fo ṭhin ve chawk a ni. Chu chu hrethiam la, zilhna na deuh nia lang pawh la na lutuk lo la, dawnsawn dan thiam la, insiam ṭhat zawk theih dan ngaihtuah zel ang che.

Thil ṭha lo deuh mai chu, min zilhtute dik lohna leh an sualna va hmuh leh lo ngaihtuah chhuah ve zung zung te, an sualna leh tlin lohna lo sawi chhuah ve zat zat a, "Nang pawh eng nge i nih bik, chu e, kha e," lo tih ve te hi a ni. Zilh i nih laia hetiang i ngaihtuah emaw, i sawi ve emaw a nih ngat chuan, i ti dik lo chhiava a ni.

Zilhtu che chu mi zilh dan thiam, mi thiam leh sawrkar pawmpui certificate nei thlap an ni kher lo vang, zilh thiam tak hi chu a tlem zawk an ni maithei a:
a na hle ni-a i hriat chuan a nâ a ni ang a,
a nâ ni-a i hriat chuan a tawk a ni ang,
tiin ngai la, a fuh khawp ang.

Mi dang hrethiam theitu hi kan fak mah mah ṭhin niin a lang. Hrethiamtu nih ṭhatzia ringawt hi kan sawi chamchi a. Min zilh loh vang te, min lainat lem loh vang te, kan tana ṭhahnem ngai lem lo an lo nih vang te pawh a lo ni lek thei.

Min zilh leh min hauh avanga mi dang hrethiam lo mi, mi sual anga kan ngai thla zen a nih chuan kan tisual chhiava a ni. Mahni kan dik loh avanga min zilhtute chu mi dang hriatthiamna nei lova chhuah pawh thil awm thei tak a ni.

Thil reng reng hi - a duh fir deuh te an awm ve ṭhin ngei a, min zilhtu tur awm pawh an awm, mi hriatthiamna nei lo mi an nih hrim hrim vang pawh a ni lo maithei. Hriattiam ngai reng renga awm fo pawh a dik chuang lo.

Kuhva ṭhial te pawh hi mi ṭhenkhat chuan engah mah an ngai lo ang a, mi hriatthiamna an neih tam bik vang pawh a ni em em chuang lo maithei; mi ṭhenkhat erawh chuan kuhva ṭhial ṭhat lohzia an hrilh ang. Zial zuk te pawh hi mi ṭhenkhat chuan engah mah an ngai lo vang, mi ṭhenkhat erawh chuan, "Ehe...! zial i zu a maw? zu tawh reng reng suh," tiin zial zu tawh lo turin an hrilh ang, mi hriatthiamna an neih loh bik vang pawh a ni chuang lo thei.

Chutiang bawkin, thil fel zan lo kan tih fo pawh min ṭha en mai mai an awm ang a, ti tawh lo tura min hrilh ṭhin pawh an awm ang. Zan kan meng rei a, kan tho tlai te; mi dang nena kan inkawm dan te, hun kan hman ral mai mai te, chutiang zelin.

Nungchang ṭha vak lo kan nei te a nih ngai chuan, min zilhtute min zilhnaah hian lawm hliah hliah tur a ni. Min zilh dan erawh a dik chiah lovin a na deuh pawh a ni maithei, keimahni lam kha dawhtheihna leh hriatthiamna kan nei zawk mai tur a ni.

---------------------

Mi dang tu emaw ngaihtuah leh sawi chhan nei deuh chunga anmahni khei deuh hlaka comment chhunzawm ang chi hi tih loh tur a ni. Kan comment tawn laih laih a, "a ruh no no chhuak-ah" tih ang mai a ni ṭhin. Mite rilru kan lo tina hle ṭhin. Mi tu emaw khak leh khei nei lova kan sawi thiam lo a nih chuan ngawih mai hi a ṭha. Like (👍🏻) pek mai hi a tawk.

Naupang Rilru Chak Lo Nei Tan

A Chhan Ni Theite

Naupang rilru chak lo ṭhenkhat hi chu heng vangte pawh hi a ni thei:

1. Slow learner an nih vang,
2. An la naupan deuh vang,
3. Zirtir dan thiam loh vang,
4. Ei in dan phung dik loh vang,
5. Taksa leh rilru mamawh ei ina chakna tlakchham vang,
6. Natna vang,
7. Nikhaw awm dan zir loh vang,
8. Dyslexia vang.

Slow learner an nih vang

Rilru chak chi leh muang changa zir thiam chauh chi an awm ve a. Muangchanga zir thiam chauh chi an nih vang te pawh a ni thei a ni.

An la naupan deuh vang

An zirlai/pawl an zawh loh hian an tui lova, an thiam thei lo ve thei; sikul kal hmatir lutuk loh tur. An rilru phak tawka zirtir bak chu tih theih kan nei meuh lo. An phak baka an thluaka thun luih kan tum vak hian a lut hleithei lo zawk niin a lang.

Zirtir dan thiam loh vang

Rilru chak lo pawh ni hran lovin, zirtir dan kan thiam loh leh kan tih dan a dik loh vang hian rilru chak lo leh thiam thei lo-ah kan chhuah ve thei a ni. Naupangte hi, mawl deuh anga biaka chhawnchhaih loh tur. Bawl miah loh tur. Hauh hauh, sawisel, beidawntir, etc. tih miah loh tur. Dawhthei takin an hriat thiam theih turzawnga zirtir ngun mai tur a ni. Ning lo tura zirtir tur. An ning chung chung rei tak (30 min. aia rei) subject pangngai zirpui loh tur.

Ei in dan phung dik loh vang

Thlum ei tamtir loh tur, puar lutuka chaw eitir loh tur. Pumpai nuam lova an awmin an rilru a chak lo thei. An pumpui a chak tur a ni.

Taksa leh rilru mamawh ei ina chakna tlakchham vang

Hengte hi an lo mamawh pawh a ni maithei a, course khat emaw chu pek chhin atan a ṭha maithei:

• Live 52,
• Vitamin B-1,
• B-Complex.

Natna vang

Taksa emaw rilru lam emaw natna hi kan hriat lohvin an lo nei maithei a. Natna an neih hian an zirna lam a nghawng thui thei hle. Ṭum hnih khat te chu han check up-tir te pawh a ṭha maithei.

Nikhaw awm dan zir loh vang

Khaw lum em emna leh vawt an tih lutukna hmunah rilru a chak lo thei.

Dyslexia vang

Dyslexia hi zirna lama harsatna chi khat a ni a, lehkha chhiar, sipel, ziah, ṭawng lam te hi a nghawng a. Naupang chu thil dangah a zeiin a taima tho maithei, mahse, hawrawp an hmuh leh chung hawrawp rik dan tur an hriat kha lo inmil lo ve fo ṭhin a ni.

----------XXX----------

Hriselna leh Chhungkua

Ngai rawh, damna leh hriselna ka rawn thlen ang a, ka tidam ang: muanna leh himna nghet tak ka hmuhtir ang. (Jeremia 33:6)

Mahni ngaihin intifing suh la; LALPA chu tih la, sual kalsan rawh. I lai atân hriselna a ni ang a, I ruh atân thling a ni ang. "(Thufingte 3:7-8)

Mahni chhûngkua tibuaitu chuan thli a rochung ang a, Mi â chu mi thinlung fing chhiahhlawhah a awm ang. "(Thufingte 11:29)

Bible ah hian, hriselna kaihhnawih damreina, chakna, thling leh ruh, mitvar, thahrui tih te a tam em em a ni. Chutiang ang bawk chuan, chhungkua lam kaihhnawih fate, nu leh pa, nupui leh pasal, unau, farnu, thisen zawmpui tih ang chi hi a tam em em bawk a. Kan Pathian pawh hian hriselna leh chhungkua hi a ngai pawimawh a ni tih a hriattheih mai awm e.

Pastor Joel Osteen'a chuan "Billionaire pakhat ka hriaa, hausa mahse a hrisello em em a, theih tawpin hrisel turin a bei thin a, hei hi ka hrilh duh che, chu Billionaire ai chuan i hausa a ni, a ni chuan i hriselna neih ang kha a nei pha velo a" a ti.  

Pastor John Hagee'a pawhin "Chhungkua i neih phawt chuang, kawngkhatah i hausa phawt a ni, mi hausa tawntaw pakhat hian pawisa tamtak sengin chhungkua a neih leh a neih loh a zawng thin a, chhungkua a neih loh avang chuan a mal em em thin a ni" a ti bawk.

Zing leh tlaia chaw kilpui tur chhungkua kan neite hi, kan hausa tak zet a ni. Kum 5 vel lai chu, lehkha zirin hmun dangah ka awma, ei rawngbawl kan peih loh changin kan thian tha hnathawk tawh ten hotel changkang tak tak ah te chaw min eipui thina, hotel ngai hi nin alo awl a niang chaw eitur ringawtin China Town'ah te kan kala, tichuan kan awm rei hnuah deuh phei chuan I.A.S, I.R.S leh kan mizo officer lian in ah te chaw kan ei bawk thina, mahse chung zawng zawng pawh chu ei thin mah ila, "Mamas Cook" ka nu eirawngbawl tluka ei chak leh ngaih ka nei ngailo.

Kan thian sipai officer (Captain) te in a chaw kan ei chang phei chuan, sipai thenkhatin chaw min rawn pek pahin chibai min buk zak zak thin nghe nghe a, chu tiang pawh chu nise! Tin, mi thiam ber ber te, leh mipawimawh ber ber te  nen inkawm chungin chaw ei thin mah ila, "kan chhungkaw chaw ei dawhkan tluka thlakhlel ka nei chuanglo." Chhungkua hi chu a hlu a ni, mihring hian kan mamawh hmasa a ni tih kan Pathian hian a hriat avangin, hausakna leh nihhlawhna dang mihring a pek hmain chhungkua hi mihring a pe hmasa a ni.

Hei hi hre reng ila, kan chhungkaw tan theih tawp i chhuah ang u, chhungkaw tha famkim a awm theih loha, chhungkua in Lalpa kan hnaih ber lai hi kan famkim lai ber a ni tih hria ila, Lalpa hnenah kan chhungkua hi hruai i tum theuh ang u. Pathian lama chhungkaw hruai hi, tu tih tur bik mah a niloa, chhungkaw zing ami (member) zawng zawng tih tur a ni vek a ni.

Hrisel loh chuan engmah hi a nuam hlei theilo bawka, khawvela kan chak ber emaw, khawvela kan kal chakna berah hian damlo chungin kal ta ila a nuam chuanglo ang. Vawikhat chu cancer ka ni dawn emaw ka in ti a, thih chu ka hlau hranpa loa, Isua min chhandamna avangin a hnenah ka haw dawn tih hi ka chianga, mahse cancer ni tura kan indah chhin chuan, nun ka phurna zawng zawng hi a ral vek a ni. Chuta tang chuan hriselna hlut zia hi Lalpan min hmuhfiah tira, ka duh loh thil alo thleng emaw, alo thlawna ka hah em em changte pawh hian "ka hrisel tho alawm ka ti a, ka lawm leh viau mai thin a ni.

Kan hrisela, chhungkua kan nei bawk a nih chuan, kan vannei hle a ni tih hi inhria ang u. Thildangah mi neih ang nei phaklo mah ila hriselna leh chhungkua kan neih chuan, miin kan neih ang an nei phak biklo tih hi i hre reng ang u.

Lalpa ka va lawm tak em, Hriselna leh Chhungkaw duhawm tak min pek avang hian!

Lalpa, hriselna leh chhungkua min pek avang hian ka lawm e, hriselna leh chhungkua min pek vang ringawt pawh hian, i hming faka zai zai mai tur ka ni tih inhriain, engpawh thleng sela i lam ka hawi zel theih nan min pui ang che, Amen.